Setting
Surah The Ascending stairways [Al-Maarij] in Azerbaijani
سَأَلَ سَآئِلٌۢ بِعَذَابٍۢ وَاقِعٍۢ ﴿١﴾
İstəyən kimsə baş verəcək əzabı istədi –
(Kafirlərdən) biri vaqe olacaq əzab (qiyamət əzabının nə vaxt və kimə üz verəcəyi) barədə soruşdu.
لِّلْكَٰفِرِينَ لَيْسَ لَهُۥ دَافِعٌۭ ﴿٢﴾
bunu kafirlər üçün dilədi. O əzabın qarşısını alan tapılmayacaq.
(O əzabı) kafirlərdən dəf edə biləcək bir kimsə yoxdur!
مِّنَ ٱللَّهِ ذِى ٱلْمَعَارِجِ ﴿٣﴾
O, dərəcələr sahibi olan Allahdandır.
(O əzab yüksək) dərəcələr sahibi olan Allahdandır!
تَعْرُجُ ٱلْمَلَٰٓئِكَةُ وَٱلرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍۢ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍۢ ﴿٤﴾
Mələklər və Ruh (Cəbrail) Ona doğru sayı əlli min ilə bərabər bir gün ərzində qalxırlar.
Mələklər və ruh (Cəbrail) Onun dərgahına (dünya ilə müqayisədə) müddəti əlli min il olan bir gündə qalxarlar.
فَٱصْبِرْ صَبْرًۭا جَمِيلًا ﴿٥﴾
Sən təmkinlə səbir et!
(Ya Peyğəmbər! Kafirlərin əziyyətlərinə) mətanətlə (heç bir təlaş, narahatlıq keçirmədən) səbr et!
إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُۥ بَعِيدًۭا ﴿٦﴾
Doğrusu, kafirlər o əzabın uzaq olduğunu güman edirlər.
Şübhəsiz ki, onlar (müşriklər) onu (o əzabı) uzaq görürlər (ona inanmırlar).
وَنَرَىٰهُ قَرِيبًۭا ﴿٧﴾
Biz isə onun yaxın olduğunu görürük.
Biz isə onu yaxın görürük (ona inanırıq).
يَوْمَ تَكُونُ ٱلسَّمَآءُ كَٱلْمُهْلِ ﴿٨﴾
O gün göy əridilmiş metal kimi olacaqdır.
O gün göy göyərmiş mis kimi olacaq;
وَتَكُونُ ٱلْجِبَالُ كَٱلْعِهْنِ ﴿٩﴾
Dağlar da didilmiş yuna bənzəyəcəklər.
Dağlar da didilmiş (rəngbərəng) yun kimi olacaqdır.
وَلَا يَسْـَٔلُ حَمِيمٌ حَمِيمًۭا ﴿١٠﴾
Dost dostunun halını xəbər almayacaq.
Və dost dostu arayıb axtarmayacaqdır (hərə öz hayına qalacaqdır).
يُبَصَّرُونَهُمْ ۚ يَوَدُّ ٱلْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِى مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍۭ بِبَنِيهِ ﴿١١﴾
Halbuki onlar bir-birini görəcəklər. Günahkar o günün əzabından qurtarmaq üçün fidyə vermək istəyər – öz oğullarını,
Onlar bir-birinə göstəriləcəklər (lakin bir-birini tanısalar da, özlərini tanımamazlığa vurub bir-birindən qaçacaqlar). O günün əzabından qurtarmaq üçün günahkar istərdi ki, fəda etsin (fidyə versin) öz oğullarını;
وَصَٰحِبَتِهِۦ وَأَخِيهِ ﴿١٢﴾
həyat yoldaşını və qardaşını,
Övrətini və qardaşını;
وَفَصِيلَتِهِ ٱلَّتِى تُـْٔوِيهِ ﴿١٣﴾
ona sığınacaq vermiş nəslini
(Çətin günlərdə) ona sığınacaq verən əşirətini (qohum-əqrabasını);
وَمَن فِى ٱلْأَرْضِ جَمِيعًۭا ثُمَّ يُنجِيهِ ﴿١٤﴾
və yer üzündə olanların hamısını – təki bu onu xilas etsin.
Və yer üzündə olanların hamısını – təki özünü (Allahın əzabından) qurtarsın!
كَلَّآ ۖ إِنَّهَا لَظَىٰ ﴿١٥﴾
Xeyr! Bu, alovu şölələnən Oddur –
Xeyr (bu mümkün deyildir). Həqiqətən, o (Cəhənnəm) alovlu atəşdir.
نَزَّاعَةًۭ لِّلشَّوَىٰ ﴿١٦﴾
başın dərisini sıyırıb çıxaran bir od.
(Elə bir atəş ki) başın dərisini sıyırıb çıxardır (dərini sümükdən ayırır).
تَدْعُوا۟ مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ ﴿١٧﴾
O od çağırır haqqa arxa çevirəni, ondan üz döndərəni
Çağırır (o Cəhənnəm itaətdən) çıxanı, (imandan) üz döndərəni
وَجَمَعَ فَأَوْعَىٰٓ ﴿١٨﴾
və mal-dövlət yığıb saxlayanı.
Və (mal-dövlət) yığıb saxlayanı! (Allahın payını verməyəni; acizə, yoxsula əl tutmayanı!)
۞ إِنَّ ٱلْإِنسَٰنَ خُلِقَ هَلُوعًا ﴿١٩﴾
Həqiqətən, insan kəmhövsələ yaradılmışdır.
Həqiqətən, insan (sərvətə) çox həris (tamahkar və kəmhövsələ) yaradılmışdır!
إِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ جَزُوعًۭا ﴿٢٠﴾
Ona bir pislik toxunduqda özündən çıxır,
Ona bir pislik üz verdikdə fəryad qoparar.
وَإِذَا مَسَّهُ ٱلْخَيْرُ مَنُوعًا ﴿٢١﴾
bir xeyir nəsib olduqda isə xəsislik edir.
Ona bir xeyir nəsib olduqda isə xəsis olar.
إِلَّا ٱلْمُصَلِّينَ ﴿٢٢﴾
Namaz qılanlar istisnadır.
Namaz qılanlar istisnadır!
ٱلَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَآئِمُونَ ﴿٢٣﴾
O kəslər ki, namazlarını həmişə qılırlar.
O kəslər ki, daim namaz qılarlar;
وَٱلَّذِينَ فِىٓ أَمْوَٰلِهِمْ حَقٌّۭ مَّعْلُومٌۭ ﴿٢٤﴾
O kəslər ki, onların mallarında məlum bir haqq vardır-
O kəslər ki, onların mallarında müəyyən bir haqq (pay) vardır -
لِّلسَّآئِلِ وَٱلْمَحْرُومِ ﴿٢٥﴾
dilənən və həya edib dilənməyən miskinlər üçün.
Dilənən və (hər şeydən) məhrum olan (lakin abrına qısılıb dilənməyən) kimsə üçün;
وَٱلَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ ٱلدِّينِ ﴿٢٦﴾
O kəslər ki, Haqq-hesab gününü təsdiq edirlər.
O kəslər ki, haqq-hesab gününü təsdiq edərlər;
وَٱلَّذِينَ هُم مِّنْ عَذَابِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ ﴿٢٧﴾
O kəslər ki, Rəbbinin əzabından qorxurlar.
O kəslər ki, Rəbbinin əzabından qorxub tir-tir əsərlər;
إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍۢ ﴿٢٨﴾
Axı Rəbbinin əzabı onlar üçün də təhlükəsiz deyil.
Çünki onların Rəbbinin əzabından (bu əzabın kiməsə toxunub-toxunmayacağından) arxayın olmaq olmaz;
وَٱلَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَٰفِظُونَ ﴿٢٩﴾
O kəslər ki, tənasül üzvlərini zinadan qoruyurlar –
O kəslər ki, ayıb yerlərini qoruyub saxlayarlar (zina etməzlər);
إِلَّا عَلَىٰٓ أَزْوَٰجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَٰنُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ ﴿٣٠﴾
zövcələrindən və sahib olduqları cariyələrdən başqa. Buna görə onlar əsla qınanmazlar.
Övrətləri və cariyələri istisna olmaqla. (Onlarla yaxınlıq etməyə görə) əsla qınanmazlar;
فَمَنِ ٱبْتَغَىٰ وَرَآءَ ذَٰلِكَ فَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْعَادُونَ ﴿٣١﴾
Bundan artığını istəyənlər isə həddi aşanlardır.
Bundan artığını istəyənlər isə həddi aşanlardır;
وَٱلَّذِينَ هُمْ لِأَمَٰنَٰتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَٰعُونَ ﴿٣٢﴾
O kəslər ki, əmanəti danmır və əhdlərini pozmurlar.
O kəslər ki, əmanətə xəyanət etməz, verdikləri sözü yerinə yetirərlər;
وَٱلَّذِينَ هُم بِشَهَٰدَٰتِهِمْ قَآئِمُونَ ﴿٣٣﴾
O kəslər ki, şahidliklərində mətindirlər.
O kəslər ki, düzgün şəhadət verərlər
وَٱلَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ ﴿٣٤﴾
Bir də o kəslər ki, namazlarını dəqiqliklə qılırlar.
Və o kəslər ki, namazlarını (layiqincə) hifz edərlər-
أُو۟لَٰٓئِكَ فِى جَنَّٰتٍۢ مُّكْرَمُونَ ﴿٣٥﴾
Cənnət bağlarında hörmət göstəriləcək insanlar da elə onlar olacaqdır.
Məhz onlar cənnətlərdə ehtiram olunacaq (əzizlənəcək) kimsələrdir!
فَمَالِ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ ﴿٣٦﴾
Sənə doğru tələsən kafirlərə nə olub belə –
(Ya Peyğəmbər!) Kafirlərə nə olub ki, (boyunlarını qabağa uzadıb) sənə tərəf tələsirlər?
عَنِ ٱلْيَمِينِ وَعَنِ ٱلشِّمَالِ عِزِينَ ﴿٣٧﴾
sağdan-soldan dəstələrlə ətrafına yığışırlar?
Sağdan və soldan dəstə-dəstə gəlirlər?
أَيَطْمَعُ كُلُّ ٱمْرِئٍۢ مِّنْهُمْ أَن يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍۢ ﴿٣٨﴾
Deyəsən onların hamısı Nəim cənnətinə bir təhər girə biləcəklərini düşünürlər?
Məgər onların hər biri Nəim cənnətlərinəmi daxil olacağına ümid edir?
كَلَّآ ۖ إِنَّا خَلَقْنَٰهُم مِّمَّا يَعْلَمُونَ ﴿٣٩﴾
Xeyr! Bu mümkün deyil! Biz onları bildikləri şeydən xəlq etmişik.
Xeyr! (Bu ola bilməz). Biz onları özlərinin bildiyi şeydən yaratdıq! (İnsan bir qətrə natəmiz nütfədən xəlq edilmişdir. İnsanın e’tiqadı, imanı olmasa, bu vecsiz maddənin nə dəyərini, nə də qiyməti ola bilər?! Bu və ya digər şəxsin Cənnətə daxil olması üçün başlıca şərt onun Allaha iman gətirib Ona səmimi-qəlbdən itaət etməsidir. Nicat yolu yalnız budur!)
فَلَآ أُقْسِمُ بِرَبِّ ٱلْمَشَٰرِقِ وَٱلْمَغَٰرِبِ إِنَّا لَقَٰدِرُونَ ﴿٤٠﴾
And içirəm məşriqlərin və məğriblərin Rəbbinə! Biz doğrudan da, elə bir qüdrətə malikik ki, –
Məşriqlərin və məğriblərin Rəbbinə and olsun ki, Biz, həqiqətən, qadirik.
عَلَىٰٓ أَن نُّبَدِّلَ خَيْرًۭا مِّنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ ﴿٤١﴾
onları daha yaxşıları ilə əvəz edə bilərik. Bunda qarşımıza çıxa bilən tapılmaz.
Onları özlərindən daha yaxşısı ilə əvəz etməyə (onları məhv edib yerlərinə Allaha müt’i olan başqa bir məxluq gətirməyə). Və (bu işdə) heç kəs Bizim qarşımıza keçə bilməz! (Bizə mane ola bilməz!)
فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا۟ وَيَلْعَبُوا۟ حَتَّىٰ يُلَٰقُوا۟ يَوْمَهُمُ ٱلَّذِى يُوعَدُونَ ﴿٤٢﴾
Vədə verilmiş günə çatanadək onlarla daha işin olmasın, qoy boş-boş danışsınlar və əylənsinlər.
Elə isə (ya Peyğəmbər!) qoy onlar və’d olunduqları günə qovuşanadək (batil əməllərinə) dalsınlar və oynayıb-əylənsinlər!
يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ ٱلْأَجْدَاثِ سِرَاعًۭا كَأَنَّهُمْ إِلَىٰ نُصُبٍۢ يُوفِضُونَ ﴿٤٣﴾
O gün, məbudlarına ibadətə can atırmışlar kimi onlar qəbirlərdən çıxacaqlar.
O gün onlar (dünyada ibadət etdikləri) bütlərin yanına tələsirmişlər kimi qəbirlərdən tez-tələsik çıxacaqlar.
خَٰشِعَةً أَبْصَٰرُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌۭ ۚ ذَٰلِكَ ٱلْيَوْمُ ٱلَّذِى كَانُوا۟ يُوعَدُونَ ﴿٤٤﴾
O gün onların baxışları yerə dikiləcək, özlərini də zillət bürüyəcəkdir. Budur onların xəbərdar edildikləri Gün!
Onların gözləri zəlilcəsinə yerə dikiləcək, özlərini də zillət bürüyəcəkdir. Bu onlara və’d olunmuş həmin qiyamət günüdür!