Setting
Surah Stoneland, Rock city, Al-Hijr valley [Al-Hijr] in Kurdish
الٓر ۚ تِلْكَ ءَايَٰتُ ٱلْكِتَٰبِ وَقُرْءَانٍۢ مُّبِينٍۢ ﴿١﴾
سهرنجی سهرهتای سورهتی (البقرة) بده، ئهو ئایهتانهی لهم سوورهتهدا هاتووه چهند ئایهتێکی ئهو قورئانه ڕوون و ئاشکرایهیه.
رُّبَمَا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ لَوْ كَانُوا۟ مُسْلِمِينَ ﴿٢﴾
ئهوانهی که بێ باوهڕ بوون (له ئایندهیهکی نزیکدا) ئاواتهخواز دهبن که خۆزگه موسڵمان بوونایه، خۆزگه ئیماندار بوونایه.
ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا۟ وَيَتَمَتَّعُوا۟ وَيُلْهِهِمُ ٱلْأَمَلُ ۖ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿٣﴾
(ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) جارێ وازیان لێبهێنه با بخۆن و ڕابوێرن و هیواو ئاواتیان سهر گهرم و بێ ئاگایان بکات، سهرهنجام خۆیان دهبیننهوه (چیان بهسهر دێت).
وَمَآ أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلَّا وَلَهَا كِتَابٌۭ مَّعْلُومٌۭ ﴿٤﴾
هیچ شارو شارۆچکهیهکمان وێران نهکردووه که لهو کاتهدا نامهو کتێبێکی دیاری کراوی نهبووبێت.
مَّا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَـْٔخِرُونَ ﴿٥﴾
هیچ میللهت و گهلێك پێش کاتی دیاری کراوی لهناو بردنی خۆی ناکهوێت و (ههرگیز) دواش ناکهوێت.
وَقَالُوا۟ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِى نُزِّلَ عَلَيْهِ ٱلذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌۭ ﴿٦﴾
(خوا نهناسان به گاڵتهوه به پێغهمبهریان صلی الله علیه وسلم) دهوت: ئهی ئهو کهسهی که قورئانت دابهزێنراوهته سهر بێگومان تۆ شێتی!!
لَّوْ مَا تَأْتِينَا بِٱلْمَلَٰٓئِكَةِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ﴿٧﴾
ئهوه بۆچی فریشتهت بۆ نههێناین ئهگهر تۆ له دهستهی ڕاستگۆیانیت (تا شایهتی لهسهر ڕاستی تۆ بدهن)!
مَا نُنَزِّلُ ٱلْمَلَٰٓئِكَةَ إِلَّا بِٱلْحَقِّ وَمَا كَانُوٓا۟ إِذًۭا مُّنظَرِينَ ﴿٨﴾
(خوای گهورهش بۆ پهرچدانهوهیان دهفهرموێت) ئێمه فریشته دانابهزێنین تهنها بۆ چهسپاندنی حهق و پشتگیری ڕاستی نهبێت، ئهو کاتهش (که دابهزین، خوانهناسان) مۆڵهت نادرێن و (لهناو دهبرێن).
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا ٱلذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ ﴿٩﴾
بهڕاستی ههر ئێمه قورئانمان دابهزاندووهو بێگومان ههر ئێمهش پارێزگاری دهکهین و (نایهڵین دهستی خیانهتکار هیچ جۆره دهستێکی تێ بخات و ههموو ههوڵێك بۆ دهستکاری کردنی نهزۆکه).
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِى شِيَعِ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿١٠﴾
سوێند به خوا بهڕاستی ئێمه پێغهمبهرانمان پێش تۆ ڕهوانه کردووه، بۆ سهر گهل و هۆزو میللهتانی پێشوو.
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كَانُوا۟ بِهِۦ يَسْتَهْزِءُونَ ﴿١١﴾
خوا نهناسان هیچ پێغهمبهرێکیان بۆ نههاتووه که گاڵتهیان پێ نهکردبێت.
كَذَٰلِكَ نَسْلُكُهُۥ فِى قُلُوبِ ٱلْمُجْرِمِينَ ﴿١٢﴾
ئا بهو شێوهیه ئێمه قورئان دهدهین به گوێ و دڵی تاوانباران و تاوانکاراندا (تا بهڵگه بێت لهسهریان).
لَا يُؤْمِنُونَ بِهِۦ ۖ وَقَدْ خَلَتْ سُنَّةُ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿١٣﴾
له کاتێکدا باوهڕی پێ ناهێنن و ههر لهسهر بهرنامهی پێشینان دهڕۆن.
وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَابًۭا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فَظَلُّوا۟ فِيهِ يَعْرُجُونَ ﴿١٤﴾
(ئهو بێ باوهڕانه) ئهگهر دهروازهیهکمان له ئاسمانهوه بۆ بکردنایهتهوه تا پیادا سهربکهون و تێپهر ببن و (نهێنی دروستکراوانی ئێمه ببینن، ههر باوهڕ ناهێنن)...
لَقَالُوٓا۟ إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَٰرُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌۭ مَّسْحُورُونَ ﴿١٥﴾
ئهوه دهیانوت: بێگومان چاوبهستمان لێکراوه، یاخود ئێمه کهسانێکی جادوو لێکراوین!!
وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِى ٱلسَّمَآءِ بُرُوجًۭا وَزَيَّنَّٰهَا لِلنَّٰظِرِينَ ﴿١٦﴾
سوێند به خوا بهڕاستی ئێمه له ئاسماندا چهند خولگهیهکی گهورهمان بهدی هێناوه بۆ ئهستێرهکان و ڕازاندوومانهتهوه بۆ ئهوانهی که به وردی تهماشای دهکهن (تا گهورهیی دهسهڵاتی پهروهردگاریان بۆ دهربکهوێت).
وَحَفِظْنَٰهَا مِن كُلِّ شَيْطَٰنٍۢ رَّجِيمٍ ﴿١٧﴾
ههروهها پاڕاستوومانه له (پیلان و دهست درێژی) ههموو شهیتانێکی ڕهجم کراوو نهفرین لێکراو.
إِلَّا مَنِ ٱسْتَرَقَ ٱلسَّمْعَ فَأَتْبَعَهُۥ شِهَابٌۭ مُّبِينٌۭ ﴿١٨﴾
مهگهر شهیتانێك بهرز ببێتهوهو به ههواڵێك بزانێت و بیدزێت، ئهوسا خێرا پارچه ئاگرێکی ئاشکرای بۆ دهکشێت و تهفرو تونای دهکات.
وَٱلْأَرْضَ مَدَدْنَٰهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَٰسِىَ وَأَنۢبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ شَىْءٍۢ مَّوْزُونٍۢ ﴿١٩﴾
زهویشمان ڕاخستووه، چیاو کێوهکانمان لهسهر داناوه، له ههموو جۆره ڕووهك و بهرو بوومێکمان تیایدا ڕواندووه بهشێوهیهکی ڕێك و پێك و بهئهندازهی پێویست و دیاری کراو.
وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَٰيِشَ وَمَن لَّسْتُمْ لَهُۥ بِرَٰزِقِينَ ﴿٢٠﴾
لهسهر زهویشدا بژێوی ڕۆژانهمان بۆ ئێوه دابین کردووه، ههروهها بۆ ئهوانهش که ئێوه ناتوانن ڕۆزیان بۆ دابین بکهن.
وَإِن مِّن شَىْءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَآئِنُهُۥ وَمَا نُنَزِّلُهُۥٓ إِلَّا بِقَدَرٍۢ مَّعْلُومٍۢ ﴿٢١﴾
هیچ شتێك نی یه (له بههرهو نازو نیعمهتهکان) که گهنجینهکانی لای ئێمه نهبێت و ئێمه نایبهخشین بهئهندازهی دیاریکراو له کاتی لهباردا نهبێت.
وَأَرْسَلْنَا ٱلرِّيَٰحَ لَوَٰقِحَ فَأَنزَلْنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءًۭ فَأَسْقَيْنَٰكُمُوهُ وَمَآ أَنتُمْ لَهُۥ بِخَٰزِنِينَ ﴿٢٢﴾
(یهکێك له بهخششهکانی خوا ئهوهیه) ئێمه شنهبامان ناردووه که پیتێنهری ڕووهك و دارو درهخته، ههروهها بارانمان له ئاسمانهوه باراندووهو ئێوهی پێ تێراو دهکهین (سهرهڕای کشتوکاڵ و زیندوهران) بێ ئهوهی ئێوه ئهو ئاوانهتان زهخیره کردبێت (ئێمه لهژێر زهویدا بۆمان دابین کردوون، بههۆی کانی، یاخود بیرهوه دهستتان دهکهوێت).
وَإِنَّا لَنَحْنُ نُحْىِۦ وَنُمِيتُ وَنَحْنُ ٱلْوَٰرِثُونَ ﴿٢٣﴾
بهڕاستی ههر ئێمه ژیان دهبهخشین و مردنیش پێش دههێنین، سهرئهنجام ههر ئێمهش خاوهنی ههموو جیهانین.
وَلَقَدْ عَلِمْنَا ٱلْمُسْتَقْدِمِينَ مِنكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا ٱلْمُسْتَـْٔخِرِينَ ﴿٢٤﴾
سوێند به خوا بێگومان ئێمه ئاگادارین له پێشینانی ئێوه، ههروهها ئاگادارین له نهوهکانی داهاتوویش.
وَإِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ ۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٌۭ ﴿٢٥﴾
بهڕاستی پهروهردگاری تۆ ههر خۆی ههمووان کۆ دهکاتهوهو بێگومان ههر ئهو زاته داناو زانایه.
وَلَقَدْ خَلَقْنَا ٱلْإِنسَٰنَ مِن صَلْصَٰلٍۢ مِّنْ حَمَإٍۢ مَّسْنُونٍۢ ﴿٢٦﴾
سوێند بهخوا ئێمه سهرهتا ئینسانمان له قوڕێکی وشك دروست کرد که پێشتر قوڕێکی ڕهشباوو ترشاو بوو.
وَٱلْجَآنَّ خَلَقْنَٰهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ ٱلسَّمُومِ ﴿٢٧﴾
پهریشمان پێشتر له ئاگرێکی بهتین دروست کرد که به وردیله کونهکاندا تێدهپهڕێت.
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّى خَٰلِقٌۢ بَشَرًۭا مِّن صَلْصَٰلٍۢ مِّنْ حَمَإٍۢ مَّسْنُونٍۢ ﴿٢٨﴾
یادی ئهوه بکهرهوه کاتێك پهروهردگارت به فریشتهکانی وت: بهڕاستی من دروستکاری بهشهرێکم له قوڕێکی وشك که پێشتر قوڕێکی ڕهشباوو ترشاو بوو.
فَإِذَا سَوَّيْتُهُۥ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِى فَقَعُوا۟ لَهُۥ سَٰجِدِينَ ﴿٢٩﴾
جا کاتێك ڕێك و پێك و تهواوم کرد، لهو ڕۆحه تایبهتیهی که من (بهدیهێنهری ئهوم)، پێمبهخشی، ئهوه ههمووتان کڕنووشی بۆ بهرن (کڕنووشی ڕێزو به فهرمانی خوا).
فَسَجَدَ ٱلْمَلَٰٓئِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ ﴿٣٠﴾
ئینجا فریشتهکان (فهرمانی پهروهردگاریان بهجێ هێناو) ههموویان بهگشتی کڕنووشی ڕێزیان برد.
إِلَّآ إِبْلِيسَ أَبَىٰٓ أَن يَكُونَ مَعَ ٱلسَّٰجِدِينَ ﴿٣١﴾
جگه له ئیبلیس (شهیتانی گهوره) سهرپێچی کرد که لهگهڵ کڕنووش بهراندا بێت.
قَالَ يَٰٓإِبْلِيسُ مَا لَكَ أَلَّا تَكُونَ مَعَ ٱلسَّٰجِدِينَ ﴿٣٢﴾
ئهوسا خوا فهرمووی: ئهی ئیبلیس ئهوه بۆ لهگهڵ کڕنووش بهراندا نیت؟!
قَالَ لَمْ أَكُن لِّأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُۥ مِن صَلْصَٰلٍۢ مِّنْ حَمَإٍۢ مَّسْنُونٍۢ ﴿٣٣﴾
شهیتان له وهڵامدا وتی: من ئهوهنده (نزم و بچوك) نهبووم کڕنووش بهرم بۆ بهشهرێك که تۆ پێشتر قوڕێکی ڕهشباوو ترشاو بووه؟!
قَالَ فَٱخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّكَ رَجِيمٌۭ ﴿٣٤﴾
خوا فهرمووی: (چونکه له فهرمانی من سهرپێچیت کرد، دهبێت لهم شوێنه نهمێنیت، که بهههشته یان ئاسمان) کهواته دهرچۆ لێره چونکه بهڕاستی تۆ نهفرین لێکراویت.
وَإِنَّ عَلَيْكَ ٱللَّعْنَةَ إِلَىٰ يَوْمِ ٱلدِّينِ ﴿٣٥﴾
بهڕاستی نهفرینی خوات بهردهوام لهسهره ههتا ڕۆژی دوایی.
قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِىٓ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿٣٦﴾
شهیتان وتی: پهروهردگارا، مۆڵهتم بده ههتا ئهو ڕۆژهی ههمووان زیندوو دهکرێنهوه.
قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ ٱلْمُنظَرِينَ ﴿٣٧﴾
خوایش فهرمووی: دهتۆ له مۆڵهتدراوانیت.
إِلَىٰ يَوْمِ ٱلْوَقْتِ ٱلْمَعْلُومِ ﴿٣٨﴾
تا ڕۆژی کاته دیاریکراوو زانراوهکه (لای خوا).
قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغْوَيْتَنِى لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِى ٱلْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٣٩﴾
ئیبلیس (به بوغرو کینهو حهسادهتهوه) وتی: پهروهردگارم، مادهم بههۆی ئهم ئینسانهوه منت سهر لێشێواو کرد، شهرت بێت له زهویدا ههموو گوناهو لادان و تاوانێکیان لاجوان و شیرین بکهم و ههر ههموویان سهر لێشێواوو سهرگهردان بکهم.
إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ ٱلْمُخْلَصِينَ ﴿٤٠﴾
بێجگه له بهنده پوخته و دڵسۆزهکانی خۆت نهبێت (چونکه دڵیان به باوهڕ به تۆو یادی تۆ ئاوهدانه، ههوڵ و کۆششی من بۆ وێڵ کردنیان ناکامه).
قَالَ هَٰذَا صِرَٰطٌ عَلَىَّ مُسْتَقِيمٌ ﴿٤١﴾
خوای گهوره فهرمووی: ئا ئهوه ڕێگهو ڕێبازێکی ڕاست و دروسته ههر بۆ لای من دێت و ههر من چاودێری دهکهم.
إِنَّ عِبَادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَٰنٌ إِلَّا مَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلْغَاوِينَ ﴿٤٢﴾
بهڕاستی بهنده چاك و پاکهکانی من به تۆ فریو نادرێن و تۆ هیچ دهسهڵاتێکت نیه بهسهریاندا، جگه لهوانهی که شوێنت کهوتوون له سهرکهش و یاخی و سهرگهردانهکان.
وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٤٣﴾
بێگومان دۆزهخیش بهڵێنگای ههر ههموو ئهوانه بهگشتی.
لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَٰبٍۢ لِّكُلِّ بَابٍۢ مِّنْهُمْ جُزْءٌۭ مَّقْسُومٌ ﴿٤٤﴾
حهوت دهروازهی گهورهی ههیه، ههر دهروازهیهکیشی چهند دهرگاو چهند بهشێکه که دهستهی دۆزهخیان، بهگوێرهی تاوان و گوناهیان ڕاپێچ دهکرێن بۆ ناوی.
إِنَّ ٱلْمُتَّقِينَ فِى جَنَّٰتٍۢ وَعُيُونٍ ﴿٤٥﴾
(لهو لاشهوه) بهڕاستی خواناس و پارێزکاران لهناو باخهکانی بهههشت و کانیاوه سازگارهکاندان.
ٱدْخُلُوهَا بِسَلَٰمٍ ءَامِنِينَ ﴿٤٦﴾
پێیان دهوترێت: فهرموون بچنه ناوی به سهلامهتی و سهلامتان لهسهر بێت، ژیانی پر له ئاسوودهیی تیادا بهرنه سهر.
وَنَزَعْنَا مَا فِى صُدُورِهِم مِّنْ غِلٍّ إِخْوَٰنًا عَلَىٰ سُرُرٍۢ مُّتَقَٰبِلِينَ ﴿٤٧﴾
له کاتێکدا ههرچی کینهو بوغزه له دڵ و دهروونیاندا دهرمان کێشاو ئهو بهختهوهرانه برای یهکترن و لهسهر کورسی و قهنهفه ڕازاوهکان له بهرامبهر یهکهوه دانیشتون (له بهیهکگهیشتنهوهیهکی پڕ سۆزو خۆشهویستیدا، تهماشای یهکتر دهکهن و سهلام له یهکتر دهکهن و سوپاس و ستایشی پهروهردگار دهکهن).
لَا يَمَسُّهُمْ فِيهَا نَصَبٌۭ وَمَا هُم مِّنْهَا بِمُخْرَجِينَ ﴿٤٨﴾
هیچ جۆره بێ تاقهتی و بێزاری و ناخۆشی و پهستیهك دووچاریان نابێت و هیچ کات ئهوان لهو بهههشته دهرناکرێن.
۞ نَبِّئْ عِبَادِىٓ أَنِّىٓ أَنَا ٱلْغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ﴿٤٩﴾
ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم ههواڵ بده به بهندهکانم که ههر من به ڕاستی لێبووردهی میهرهبانم (بۆ باوهڕ داران).
وَأَنَّ عَذَابِى هُوَ ٱلْعَذَابُ ٱلْأَلِيمُ ﴿٥٠﴾
بێگومان ههر سزاو تۆڵهی منیش، سزاو ئازارێکی زۆر به ئێشه (ئامادهم کردووه بۆ بێ باوهڕو سهرکهش و یاخیهکان).
وَنَبِّئْهُمْ عَن ضَيْفِ إِبْرَٰهِيمَ ﴿٥١﴾
ههروهها ههواڵیان بدهرێ دهربارهی میوانهکانی ئیبراهیم علیه السلام
إِذْ دَخَلُوا۟ عَلَيْهِ فَقَالُوا۟ سَلَٰمًۭا قَالَ إِنَّا مِنكُمْ وَجِلُونَ ﴿٥٢﴾
کاتێك کتوپر خۆیان کرد به ماڵداو وتیان: سڵاو (ئیبراهیم دوای وهڵامدانهوهی سڵاوهکهیان) وتی: (ئێوه کێن؟) بهڕاستی ئێمه لێتان دهترسین!!.
قَالُوا۟ لَا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَٰمٍ عَلِيمٍۢ ﴿٥٣﴾
فریشتهکان وتیان: مهترسه (ئێمه له لایهن خواوه ڕهوانه کراوین) و بێگومان ئێمه مژدهی (له دایك بوونی) کوڕێکی زۆر زانات پێ دهدهین.
قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِى عَلَىٰٓ أَن مَّسَّنِىَ ٱلْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ ﴿٥٤﴾
ئیبراهیم وتی: ئایا مژدهم دهدهنێ له کاتێکدا که ئاوا پیری یهخهی پێگرتووم!.. جا بهچی مژدهم دهدهنێ؟!
قَالُوا۟ بَشَّرْنَٰكَ بِٱلْحَقِّ فَلَا تَكُن مِّنَ ٱلْقَٰنِطِينَ ﴿٥٥﴾
فریشتهکان وتیان: بهڕاستی مژدهت دهدهینێ، کهواته نهکهیت لهو کهسانه بیت که نائومێدن (له بهخششهکانی خوا).
قَالَ وَمَن يَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِۦٓ إِلَّا ٱلضَّآلُّونَ ﴿٥٦﴾
ئیبراهیم وتی: ئایا کێ نائومێد دهبێت له ڕهحمهت و بهخششهکانی پهروهردگاری، مهگهر کهسانێك که گومڕاو سهرگهردانن.
قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا ٱلْمُرْسَلُونَ ﴿٥٧﴾
(ئینجا دوای ئهوهی دڵنیابوو لێیان) وتی: ئهی فریشته نێرراوهکان چ کارێکی گرنگتان به دهستهوهیه؟! (جگه لهم مژدهیه)
قَالُوٓا۟ إِنَّآ أُرْسِلْنَآ إِلَىٰ قَوْمٍۢ مُّجْرِمِينَ ﴿٥٨﴾
فریشتهکان وتیان: بهڕاستی ئێمه نیردراوین بۆ سهر قهوم و هۆزێکی زۆر تاوانبار.
إِلَّآ ءَالَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٥٩﴾
بهڵام خانهوادهی لوط ههموویان ڕزگار دهکهین.
إِلَّا ٱمْرَأَتَهُۥ قَدَّرْنَآ ۙ إِنَّهَا لَمِنَ ٱلْغَٰبِرِينَ ﴿٦٠﴾
جگه هاوسهرهکهی، بهڕاستی بڕیارمانداوه ئهویش له ڕیزی تیاچووهکاندا بمێنێتهوه چونکه بێ باوهڕه.
فَلَمَّا جَآءَ ءَالَ لُوطٍ ٱلْمُرْسَلُونَ ﴿٦١﴾
ئینجا (دوای ئهوهی ئیبراهیمیان بهجێ هێشت، فریشتهکان بهرهو شارهکهی لوط ڕۆیشتن) کاتێك ئهو فرستادانه هاتنه ناو خانهوادهی لوط...
قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌۭ مُّنكَرُونَ ﴿٦٢﴾
پێی وتن: (داوای لێبوردن دهکهین، جهنابتان کێن؟) بهڕاستی ئێوه کهسانێکی نهناسراون...
قَالُوا۟ بَلْ جِئْنَٰكَ بِمَا كَانُوا۟ فِيهِ يَمْتَرُونَ ﴿٦٣﴾
دوای ئهوهی فریشتهکان خۆیان پێناساند وتیان: دڵت هیچ نهکات بهڵکو ئێمه هاتووین بۆ لای تۆ بۆ ئهوهی ئهو ههڕهشانهی تۆ دهتکردو ئهو بێ ڕهوشتانه گومانیان لێدهکرد، بیهێنینه دی...
وَأَتَيْنَٰكَ بِٱلْحَقِّ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ ﴿٦٤﴾
ئهمڕۆ ئیتر بۆ بهرپاکردنی ئهو ڕاستیه هاتووین و بێگومان ڕاستیش دهڵێین...
فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍۢ مِّنَ ٱلَّيْلِ وَٱتَّبِعْ أَدْبَٰرَهُمْ وَلَا يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌۭ وَٱمْضُوا۟ حَيْثُ تُؤْمَرُونَ ﴿٦٥﴾
بهشێکی شهو بمێنێت خۆت و خانهوادهت دهرچن و تۆ دوایان بکهوه، با هیچ کامتان ئاوڕ نهداتهوه، بڕۆن بهرهو ئهو شوێنهی که فهرمانتان پێ دهدرێت.
وَقَضَيْنَآ إِلَيْهِ ذَٰلِكَ ٱلْأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَٰٓؤُلَآءِ مَقْطُوعٌۭ مُّصْبِحِينَ ﴿٦٦﴾
ئێمه نیگامان نارد بۆ لای _لوط_ و بڕیارماندا که بهڕاستی له کاتی بهرهبهیاندا دوای ئهوانه بڕاوهو دهیاریان نهماوه.
وَجَآءَ أَهْلُ ٱلْمَدِينَةِ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿٦٧﴾
ئهوسا خهڵکی ناپوخت و بێ ڕهوشتی ئهو شاره (زانیان به میوانه بهڕێزهکان) هاتن (بهگرمهو گاڵتهوهو) مژدهی ناپوختیان بهیهکتری دهدا!
قَالَ إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ ضَيْفِى فَلَا تَفْضَحُونِ ﴿٦٨﴾
لوط وتی: بهڕاستی ئهوانه میوانی منن و حهیای من مهبهن، شهرمهزارم مهکهن و ئابڕووم مهبهن.
وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَلَا تُخْزُونِ ﴿٦٩﴾
له خوا بترسن و ڕیسوام مهکهن (له شهڕواڵ پیسی کۆڵ بدهن).
قَالُوٓا۟ أَوَلَمْ نَنْهَكَ عَنِ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٧٠﴾
(شهڕواڵ پیس و ناپوختهکان) وتیان: ئایا ڕێگری ئهوهمان لێ نهکردیت که حهقی کهست نهبێت و بهرگری له کهس نهکهیت!
قَالَ هَٰٓؤُلَآءِ بَنَاتِىٓ إِن كُنتُمْ فَٰعِلِينَ ﴿٧١﴾
لوط وتی: ئا ئهوانه (ئافرهتانی شار) ههموو وهك کچی منن( ئهگهر دهتانهوێت ئهوانهتان لێ ماره دهکهم، تا ئارهزووی خۆتان له ڕێگهی دروستی خۆیهوه ئهنجام بدهن) ئهگهر ئاماده بن.
لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِى سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿٧٢﴾
(ئهی محمد صلی الله علیه وسلم) سوێند به گیانی تۆ ئهوانه له سهرخۆشی خۆیاندا بۆ گوناه لهسهر گهردانیدا دهتلێنهوه.
فَأَخَذَتْهُمُ ٱلصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ ﴿٧٣﴾
جا ههر له بهرهبهیاندا دهنگه سامناکهکهو بوومهلهرزهیهك یهخهی پێگرتن.
فَجَعَلْنَا عَٰلِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةًۭ مِّن سِجِّيلٍ ﴿٧٤﴾
ئینجا شارهکهمان ژێرهو ژوور کردو به سهنگگڵ بهرد بارانمان کردن.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَٰتٍۢ لِّلْمُتَوَسِّمِينَ ﴿٧٥﴾
بێگومان ئا لهو بهسهرهاتهدا بهڵگهو نیشانهی زۆر ههیه بۆ کهسانێك که پهندو ئامۆژگاری وهرگرن.
وَإِنَّهَا لَبِسَبِيلٍۢ مُّقِيمٍ ﴿٧٦﴾
بێگومان ئهو شاره وێرانه دهکهوێته سهره ڕێیهکی بهردهوامی کاروانچیانهوه( نیشانهی خهشم و قینی خوایه له بێ ڕهوشتان، تا خهڵکی تێفکرن).
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ لِّلْمُؤْمِنِينَ ﴿٧٧﴾
بهڕاستی لهو بهسهرهاتهدا بهڵگهو نیشانهیهکی ڕوون و ئاشکرا دهردهکهوێت بۆ ئیمانداران (که هێزو دهسهڵاتی پهروهردگاریان بێ سنووره و له کاتی لهباردا دهیخاته کارو شارو دێهاتی خوانهناسان و بێ ڕهوشتان و کاول دهکات).
وَإِن كَانَ أَصْحَٰبُ ٱلْأَيْكَةِ لَظَٰلِمِينَ ﴿٧٨﴾
دانیشتوانی باخچهو باخ و باخاتهکانیش (وهکو قهومی لوط) ستهمکار بوون.
فَٱنتَقَمْنَا مِنْهُمْ وَإِنَّهُمَا لَبِإِمَامٍۢ مُّبِينٍۢ ﴿٧٩﴾
ئێمه تۆڵهمان لهوانیش سهند، ههردوو شوێنهوارهکه به ئاشکرا دیارن(چیمان بهسهر هێناون).
وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَٰبُ ٱلْحِجْرِ ٱلْمُرْسَلِينَ ﴿٨٠﴾
سوێند بهخوا دانیشتوانی (حجر) یش بڕوایان به بهرنامهی پێغهمبهران نهکرد(حجر: شوێنێکه له نێوان تهبووك و مهدینهدا، قهومی ثهمود، تیادا ژیاوه).
وَءَاتَيْنَٰهُمْ ءَايَٰتِنَا فَكَانُوا۟ عَنْهَا مُعْرِضِينَ ﴿٨١﴾
ئێمه نیشانهو بهڵگهکانی خۆمانمان پێبهخشین کهچی ئهوان گوێیان پێنهداو پشتیان تێکرد.
وَكَانُوا۟ يَنْحِتُونَ مِنَ ٱلْجِبَالِ بُيُوتًا ءَامِنِينَ ﴿٨٢﴾
ئهوانه له چیاکاندا خانووبهرهیان دهتاشی و، به ئاسوودهییهوه ژیانیان تێدا دهبرده سهر.
فَأَخَذَتْهُمُ ٱلصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ ﴿٨٣﴾
ئینجا ئهوانیش دهنگێکی سامناك و بوومهلهرزهیهکی سهخت یهخهی پێگرتن له بهرهبهیاندا.
فَمَآ أَغْنَىٰ عَنْهُم مَّا كَانُوا۟ يَكْسِبُونَ ﴿٨٤﴾
ئهو کارو کردهوهی که دهیانکرد فریایان نهکهوت و (له تۆڵهی خوایی نهیپاڕاستن).
وَمَا خَلَقْنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَآ إِلَّا بِٱلْحَقِّ ۗ وَإِنَّ ٱلسَّاعَةَ لَءَاتِيَةٌۭ ۖ فَٱصْفَحِ ٱلصَّفْحَ ٱلْجَمِيلَ ﴿٨٥﴾
ئێمه ئاسمانهکان و زهوی و ههرچی له نێوانیاندایه دروستمان نهکردووه، بۆ مهبهستی چهسپاندنی حهق و ڕاستی نهبێت (هیچ شتێك له دروست کراوان بێ مهبهست نیه، هیچ شتێك بێ ئامانج نیه..)، بهڕاستی ڕۆژی قیامهتیش بهڕێوهیهو ههر دێت و تۆ (ئهی پێغهمبهر، ئهی ئیماندار) بهشێوازێکی جوان چاوپۆشی بکهو لێبورده به (له ڕهفتاری نادروستی نهفامان).
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ ٱلْخَلَّٰقُ ٱلْعَلِيمُ ﴿٨٦﴾
بهڕاستی پهروهردگاری تۆ ههر خۆی بهدیهێنهرێکی شارهزاو زاناو لێزانه.
وَلَقَدْ ءَاتَيْنَٰكَ سَبْعًۭا مِّنَ ٱلْمَثَانِى وَٱلْقُرْءَانَ ٱلْعَظِيمَ ﴿٨٧﴾
سوێند بێت ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم ئێمه حهوت ئایهتمان پێداویت (که بریتی یه له سوورهتی فاتحه) ههروهها قورئانی گهورهو مهزنیشمان پێ بهخشیوویت.
لَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِۦٓ أَزْوَٰجًۭا مِّنْهُمْ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَٱخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿٨٨﴾
جا تۆ نهکهیت چاوهکانت ببڕیته ئهو کهسانهی که له ههندێك نازو نیعمهتی دنیا بههرهوهرمان کردوون، خهفهت مهخۆ لێیان (کاتێك دهبینیت شوێنی حهق ناکهون)، باڵی بهزهیی نهوی بکه بۆ ئیمانداران (واته خۆشت بوێن و بهسۆز به بۆیان).
وَقُلْ إِنِّىٓ أَنَا ٱلنَّذِيرُ ٱلْمُبِينُ ﴿٨٩﴾
بڵێ: بهڕاستی من بێدارخهرهوهیهکی ئاشکراو دیارم (ئهگهر سهرکهشی بکهن سهرئهنجامی سامناك چاوهڕێتانه).
كَمَآ أَنزَلْنَا عَلَى ٱلْمُقْتَسِمِينَ ﴿٩٠﴾
ههروهك کتێبی ئاسمانیمان دابهزانده سهر بهش بهشکهران (که مهبهست جوولهکهو گاوڕه، باوهڕ به ههندێکی دهکهن و پهیڕهوی ههندێکی ناکهن، یاخود بهشێکی زۆریان دهستکاری کردووه).
ٱلَّذِينَ جَعَلُوا۟ ٱلْقُرْءَانَ عِضِينَ ﴿٩١﴾
ئهوانهی ڕایان دهربارهی قورئان جۆراو جۆره، به ههندێکی باوهڕیان ههیهو، ههندێکی ناچێته مێشکیانهوه، یاخود ههندێکی پهیڕهوی دهکهن و ههندێکی پهیڕهوی ناکهن.
فَوَرَبِّكَ لَنَسْـَٔلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٩٢﴾
سوێند به پهروهردگارت پرسیار له ههموویان دهکهین بهگشتی ( له بیرو باوهڕی ههموویان دهکۆڵینهوه).
عَمَّا كَانُوا۟ يَعْمَلُونَ ﴿٩٣﴾
لهو کارو کردهوانهی که دهیانکرد.
فَٱصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ ٱلْمُشْرِكِينَ ﴿٩٤﴾
ههر فهرمانێکت پێدراوه (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم به ڕێك و پێکی) ئهنجامی بدهو گوێ مهده به بوختان و ڕهفتاری موشریك و هاوهڵگهران.
إِنَّا كَفَيْنَٰكَ ٱلْمُسْتَهْزِءِينَ ﴿٩٥﴾
ئێمه تۆ دهپارێزین (له شهڕو پیلانی) گاڵتهچی و گاڵتهجاڕان.
ٱلَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ ۚ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿٩٦﴾
ئهوانهی لهگهڵ خوای گهورهدا خوایهکی تر بڕیار دهدهن، جا له ئایندهدا ههموو ڕاستیهکان بۆ ڕوون دهبێتهوهو دهیزانن.
وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ ﴿٩٧﴾
سوێند به خوا ئێمه چاك دهزانین که بهڕاستی دڵی تۆ تهنگ دهبێت بهو گوفتاره نابهجێیهی که خوانهناسان دهیڵێن.
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُن مِّنَ ٱلسَّٰجِدِينَ ﴿٩٨﴾
(جا له ههموو کاتێکدا، به تایبهت له کاتی دڵ تهنگیدا) تهسبیحات و سوپاس و ستایشی پهروهردگارت بکهو له ڕیزی سوژده بهراندابه.
وَٱعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأْتِيَكَ ٱلْيَقِينُ ﴿٩٩﴾
بهردهوامیش پهروهردگارت بپهرسته ههتا مردن یهخهت پێدهگرێت ( ئهو کاته ئیتر بهیهك جاریی ڕزگارت دهبێت له ههموو ناخۆشیهکان).